ขอบเขตสุดซับซ้อนแห่ง 'โลกนรก' ใต้ความเชื่อตามหลักศาสนาพุทธ 'หลากขุม-คลุมหลากบาป' เตือนใจยามดำรงชีวี ให้หมั่นทำแต่ความดี
(22 ก.ย. 67) วันนี้ขอนำเข้าเรื่องจากการเข้าวัดของผม โดยอุปนิสัยส่วนตัวผมเป็นคนชอบเข้าวัด แต่ช่วงหลัง ๆ เข้าวัดน้อยลงไปมาก เนื่องจากภารกิจส่วนตัว ทีนี้ได้มีโอกาสได้อ่านถึงเรื่องราวของวัดที่มีรูปปั้นจำนวนมากที่แสดงถึง นรก สวรรค์ เช่น วัดไผ่โรงวัว จ.สุพรรณบุรี, วัดแสนสุข ฯ จ.ชลบุรี และ วัดป่าหลักร้อย จ.นครราชสีมา อย่าง 2 วัดหลังนี้ ทั้งชลบุรีและนครราชสีมา ผมได้เคยไปมาตั้งแต่ยังเป็นวัยรุ่น ถ้าไม่นับเรื่องของการหยอดทำบุญที่มีให้หยอดเยอะไปหมด ก็ไปอยู่หลายครั้ง
ผมว่าสิ่งหนึ่งที่พอจะยกมาเป็นอนุสตินั่นก็คือ การได้ระลึกถึงศีล การได้ระลึกถึงความดี การได้ระลึกถึงความตาย เพราะรูปปั้นเหล่านั้นได้แสดงให้เห็นถึงผลจากกรรมต่าง ๆ ย้ำด้วยการนำเอาภาพทัศน์ของ 'นรก' มาเป็นกุศโลบายในการ 'ทำดี' ละเว้น 'ชั่ว' เพราะการ 'ทำชั่ว' มันเป็นหนทางไปสู่ 'นรก'
จากตรงนี้แหละ ที่ผมอยากจะยกเอาเรื่องของ 'นรก' มาขยาย เล่าให้ทุกคนได้อ่าน เพื่อให้เราได้รู้จัก 'นรก' กันมากขึ้น...
เริ่มต้นกับคำที่คุ้นเคย นั่นคือคำว่า 'นรกอเวจี' ผมเชื่อว่าคำนี้หลายคนคงรู้จัก แต่คุณรู้หรือไม่? ความจริงแล้ว 'อเวจี' เป็นแค่ส่วนหนึ่งของนรกเท่านั้น (ก่อนอื่นต้องบอกว่า 'นรก' ที่ผมยกมาเป็นความเชื่อทางพุทธศาสนา ส่วนใครจะมีนรกแบบไหน หรือเชื่อ / ไม่เชื่ออย่างไรแล้วแต่วิจารณญาณนะครับ)
ทีนี้ถ้าอเวจีคือ ส่วนหนึ่งของนรก แล้วโลกของ 'นรก' หรือ 'นรกภูมิ' ในศาสนาพุทธนั้นเป็นอย่างไร ?
'นรกภูมิ' คือ ดินแดนหนึ่งที่เชื่อกันว่าผู้ที่ทำบาปตอนยังเป็นมนุษย์เมื่อเสียชีวิตแล้วจะต้องไปเกิดในนรก และถูกลงโทษตามคำพิพากษาของพญามัจจุราช จาก 'ไตรภูมิกถา' นรกภูมิเป็นดินแดนหนึ่งในกามภพ อันเป็นหนึ่งในภพทั้งสาม คือ กามภพ รูปภพ และอรูปภพ รวมเรียกว่า 'ไตรภพ' หรือ 'ไตรภูมิ'
นรกของพระพุทธศาสนาต่างจากนรกของศาสนาอื่นๆ อยู่บ้าง เช่น ในศาสนาฝั่งตะวันตกนั้นเชื่อว่าเมื่อเราตายไป ทุกคนจะต้องไปรับคำพิพากษาในนรกภูมิ ซึ่งเป็นไปตามคำพิพากษาของพระเจ้า ไม่ใช่แค่เป็นเพราะบาปกรรมที่ตนได้กระทำเมื่อมีชีวิต หรืออย่างเรื่องระยะเวลาในการถูกลงโทษในนรก จะเป็นไปตามโทษานุโทษซึ่งอาจจะกินเวลานาน แต่ไม่ได้ยาวนานชั่วกัปชั่วกัลป์ เมื่อพ้นโทษจากนรกแล้วจะได้กลับไปเกิดในโลกที่สูงขึ้นตามแต่กรรมดีที่ได้กระทำไว้หรือตามแต่ผลกรรมที่เหลืออยู่ แล้วแต่กรณี
สำหรับ คติไตรภูมินั้น 'โลกนรก' หรือ 'นิรยภูมิ' เป็นส่วนหนึ่งของอบายภูมิหรือทุคติภูมิ 4 อันประกอบด้วยพื้นที่กว้างใหญ่ไพศาลสุดลูกหูลูกตา มีนรกอีกหลายขุมซ้อนทับกันหลายชั้น แต่ละชั้นก็มีนรกบริวารรวมอีกนับร้อย โดยมี 'นิรยบาล' เป็นผู้ควบคุมการลงทัณฑ์
นิรยภูมิจะแบ่งออกเป็น 'มหานรก' หรือ 'นรกขุมใหญ่' ทั้งหมด 8 ขุม ตั้งซ้อนทับกันเป็นชั้นๆ และแยกกันอย่างชัดเจนอยู่ลึกลงไปใต้โลกมนุษย์ เรียงจากชั้นบนสุดลงไปยังชั้นล่างสุด แต่ละขุมของมหานรกสามารถแบ่งตามโทษจากเบาสุดไปจนถึงหนักสุดได้ดังนี้...
1.) 'สัญชีวนรก' หรือ 'นรกไม่มีวันแตกดับ' เป็นนรกสำหรับผู้ที่เบียดเบียนผู้อื่น สัตว์นรกจะถูกทรมานจากนิรยบาลด้วยสารพัดวิธีจากคมอาวุธจนตาย ก่อนที่ 'ลมกรรม' พัดมา ทำให้คืนชีพมารับโทษทัณฑ์ต่อ ต้อง เกิด-ตาย วนเวียนอยู่เช่นนั้นจนครบอายุขัย อายุของสัตว์นรกในสัญชีวนรก คือ 500 ปี โดย 1 วันนรก เท่ากับ 9 ล้านปีโลกมนุษย์
2.) 'กาฬสุตตนรก' หรือ 'นรกเส้นด้ายดำ' เป็นนรกสำหรับผู้ที่ทำร้ายผู้มีพระคุณหรือทำลายชีวิตสัตว์โลก สัตว์นรกในขุมนี้จะถูกตีด้วยด้ายดำจนเป็นเส้นตามร่างกาย ก่อนจะถูกเฉือนด้วยคมอาวุธตามรอยนั้น อายุของสัตว์นรกในกาฬสุตตนรก คือ 1,000 ปี โดย 1 วันนรก เท่ากับ 3 โกฏิ (1 โกฏิ เท่า 10 ล้าน) กับอีก 6 ล้านปีโลกมนุษย์
3.) 'สังฆาฏนรก' หรือ 'นรกบดขยี้' เป็นนรกสำหรับผู้ที่ไร้ความเมตตา ชื่นชอบการทารุณกรรม สัตว์นรกในขุมนี้จะถูกกระหน่ำตีด้วยค้อนเหล็กแล้วบดทับด้วยลูกไฟกับภูเขาเหล็ก อายุของสัตว์นรกในสังฆาฏนรก คือ 2,000 ปี โดย 1 วันนรก เท่ากับ 14 โกฏิกับอีก 5 ล้านปีโลกมนุษย์
4.) 'โรรุวนรก' หรือ 'นรกแห่งเสียงคร่ำครวญ' เป็นนรกสำหรับเหล่าคนโลภ ฉ้อโกง ร่างของสัตว์นรกขุมนี้ จะถูกตรึงให้นอนคว่ำหน้า หัว มือ และเท้าจมอยู่ในดอกบัวเหล็กที่เปลวเพลิงลุกท่วม ร้องครวญครางด้วยความเจ็บปวด แต่ไม่ตาย อายุของสัตว์นรกในโรรุวนรก คือ 4,000 ปี โดย 1 วันของนรกขุมนี้เท่ากับ 23 โกฏิกับอีก 4 ล้านปีโลกมนุษย์
5.) 'มหาโรรุวนรก' หรือ 'นรกแห่งเสียงคร่ำครวญอย่างยิ่งยวด' เป็นนรกสำหรับคนจิตใจโหดเหี้ยม อำมหิต ทำความชั่วทั้งหลายด้วยจิตอาฆาตพยาบาท ดอกบัวเหล็กของนรกขุมนี้จะเพิ่มคมตามกลีบดอก โดยสัตว์นรกต้องจมอยู่ในดอกบัวเหล็กทั้งตัว อายุของสัตว์นรกในมหาโรรุวนรก คือ 8,000 ปี โดย 1 วันนรก เท่ากับ 921 โกฏิกับอีก 6 ล้านปีโลกมนุษย์
6.) 'ตาปนรก' คือ 'นรกแห่งความร้อนรุ่ม' เป็นนรกสำหรับคนบาปที่เต็มไปด้วยโลภะ โทสะ โมหะ และความเห็นแก่ได้ สัตว์นรกขุมนี้จะถูกหลาวเหล็กแท่งใหญ่ราวต้นตาลเสียบพร้อมเปลวไฟพวยพุ่ง ก่อนถูกสุนัขนรกฉุดกระชากลงมากิน อายุของสัตว์นรกในตาปนรก คือ 16,000 ปี โดย 1 วันนรกเท่ากับ 1,842 โกฏิกับอีก 12 ล้านปีโลกมนุษย์
7.) 'มหาตาปนรก' คือ 'นรกแห่งความร้อนรุ่มอย่างยิ่งยวด' เป็นนรกสำหรับผู้ที่เคยฆ่าคนและฆ่าสัตว์เป็นหมู่มาก ๆ โดยไม่คำนึงถึงชีวิตผู้อื่น สัตว์นรกในขุมนี้ต้องอยู่ในกำแพงและภูเขาเหล็กที่เต็มไปด้วยหนามแหลม พร้อมลมกรดพัดพาร่างไปโดนหนามเสียบ อายุของสัตว์นรกขุมนี้คือ ครึ่งกัลป์ (1 กัลป์ เท่ากับระยะเวลาที่อายุของมนุษย์ไขลงจากอสงไขยปี จนถึง 10 ปี แล้วไขขึ้นจาก 10 ปี จนถึงอสงไขยปีอีกรอบ ครบ 1 คู่ เรียกว่า 1 กัลป์ ซึ่งอสงไขยปีเท่ากับเลข 1 ตามด้วยเลขศูนย์ 140 ตัว)
8.) 'อเวจีนรก' คือ 'นรกอันแสนสาหัสไร้ความปรานี' เป็นมหานรกที่ลึกและกว้างใหญ่ที่สุด เป็นนรกสำหรับผู้ทำกรรมหนักอย่างหาที่สุดมิได้ เช่น ฆ่าบุพการี ฆ่าพระอรหันต์ ทำร้ายพระพุทธเจ้าให้ห้อพระโลหิต และยุยงให้คณะสงฆ์แตกแยก ขุมนรกขุมนี้ ล้อมด้วยกำแพงเหล็กที่เปลวไฟลุกท่วม สัตว์นรกจะถูกเพลิงเผาผลาญตามกรรมของตน ด้วยอิริยาบถต่างๆ ทั้ง นั่ง ยืน หรือนอน อยู่ภายในห้องสี่เหลี่ยม โดยมีหลาวเหล็กเสียบทะลุร่างตรึงให้อยู่กับที่ ไม่สามารถขยับร่างกายได้ อายุของสัตว์นรกในอเวจีนรก คือ 1 กัลป์
นอกจาก 'มหานรก' ทั้ง 8 ขุมแล้ว ในแต่ละขุมยังมี 'ยมโลกนรก' อยู่อีก 320 ขุม ใน 4 ทิศ ของมหานรก แบ่งไปทิศละ 10 ขุม เรียกว่า 'อุสสทนรก' ดังนี้...
1.) 'คูถนรก' คือนรกที่เต็มไปด้วยหนอนตัวใหญ่คอยกัดกินสัตว์นรกที่ผ่านเข้ามา
2.) 'กุกกุฬนรก' คือนรกที่เต็มไปด้วยเถ้าถ่านคอยเผาสัตว์นรกให้กลายเป็นจุณ
3.) 'อสิปัตตนรก' คือนรกที่มีต้นมะม่วงใหญ่หลอกล่อให้สัตว์นรกมาพักพิง แต่อย่าหวังจะได้พัก เพราะใบมะม่วงจะกลายเป็นหอกหล่นลงมาแทงสัตว์นรกเบื้องล่าง พอจะหนี ก็จะมีกำแพงเหล็กติดเปลวเพลิงขวางกั้นพร้อมสุนัขนรกและแร้งนรกคอยรุ่มฉีกกินสัตว์นรก
4.) 'เวตรณีนรก' คือนรกที่เต็มไปด้วยน้ำเค็มและเครือหวายหนามเหล็กล้อมสัตว์นรก ซึ่งหนามจะทิ่มแทงให้เกิดแผล นอกจากนั้นยังมีไฟลุกท่วมอยู่กลางน้ำกับดอกบัวกลีบคมที่มีเปลวเพลิงติดอยู่ตลอด โดยมีนิรยบาลใช้เบ็ดเกี่ยวลากขึ้นมาบนฝั่งเพื่อทำทัณฑ์ทรมานไปเรื่อย ๆ
นอกจาก 'นรก' ที่อยู่ใต้โลกมนุษย์อย่าง 'นรกอเวจี' แล้วนั้น ยังมีนรกที่อยู่ไกลออกไปจากโลก ติดเชิงเขาจักรวาลอันไกลโพ้นเรียกว่า 'โลกันตนรก' เป็นมหานรกอีกขุมหนึ่ง ซึ่งเปิดรับผู้ที่กระทำทรมานบุพการีหรือทำร้ายผู้ทรงศีลโดยเฉพาะ
ใน 'โลกันตนรก' มีสภาพมืดสนิท ไม่มีแสงดาว แสงเดือน หรือแสงตะวัน สัตว์นรกจะมีสภาพเสมือนคนหลับตาในเดือนดับข้างแรม สัตว์นรกที่มาเกิดในโลกันตนรก จะมีสภาพแปลกประหลาด มีสรีระร่างกายใหญ่โต มีเล็บมือและเล็บเท้ายาว ต้องใช้เล็บมือและเท้าเกาะอยู่ตามเชิงเขาจักรวาลห้อยโหนโยนตัว โดยเอาหัวลงมาข้างล่างชั่วนิรันดร์และต้องทรมานอยู่ในความมืด หากพลัดตกลงจากเขา ก็จะไปตกในทะเลดำซึ่งเป็นน้ำกรดอันเย็นเฉียบ ทำให้ต้องรีบตะเกียกตะกายปีนกลับขึ้นไปห้อยโหนเช่นเดิม
จะเห็นได้ว่า 'นรก' ในทางศาสนาพุทธที่ผมเล่ามานั้น มีความซับซ้อนมากมายหลากหลายขุม ครอบคลุมสัตว์นรกผู้กระทำบาปแตกต่างกันไป แม้เรื่องของ 'นรก' อาจจะเป็นเพียงกุศโลบายที่ถูกบันทึกไว้เตือนใจ ในการดำรงตนให้อยู่ในศีลอันปกติ แต่อย่างน้อยการเตือนใจนี้ ก็ทำให้ชาวพุทธอย่างเราได้ระลึกอยู่เสมอว่า ในยามมีชีวิตอยู่นั้น เราควรกระทำแต่ความดี เมื่อจากไปแล้วจะได้ไม่ต้องทนทุกข์ทรมานอยู่ในโลกนรก ไม่ว่าจะขุมไหนก็ตาม