ชาวไทยบางกลุ่มชื่นชมประชาธิปไตยแบบสหรัฐอเมริกามาก ถึงกับเอ่ยปากว่าอยากให้ประเทศไทยมีหลักการปกครองแบบเขา มาลองดูกันว่าประชาธิปไตยแบบสหรัฐฯ นี่ไปถึงไหนกันแล้ว

สหรัฐอเมริกาได้มีการปกครองในระบบประชาธิปไตยมาตั้งแต่ปีค.ศ. 1787 (พ.ศ. 2330) โดยเลือกตั้งประธานาธิบดีเข้ารับตำแหน่งบริหารประเทศสมัยละ 4 ปี และมีสิทธิ์ปกครอง 2 สมัยหรือ 8 ปี ถ้าได้รับเลือกตั้งกลับเข้ามาอีก คะแนนเสียงประชาชนไม่ใช่เป็นปัจจัยที่ตัดสินผลเลือกตั้งโดยตรง เนื่องจากสมัยที่ก่อตั้งระบบการปกครองการคมนาคมและการสื่อสารยังไม่เจริญ จึงมีการแต่งตั้งกลุ่มผู้แทน (Electoral College) มาลงคะแนนเสียงแทนประชาชน จำนวนของผู้แทนคะแนนเสียง (electors) แต่ละรัฐจะขึ้นกับจำนวนประชากร รัฐไหนมีประชากรมาก จำนวนผู้แทนก็จะมากตาม รวมแล้วทั้งประเทศมีผู้แทนเสียง 570 คน พรรคเดโมแครตและพรรคริพับลิกันแบ่งกันคนละครึ่งในแต่ละรัฐ ถ้าจำนวนของผู้แทนเสียงของพรรคไหนถึง 270 ก่อน พรรคนั้นก็มีเสียงส่วนมากที่จะมีสิทธิ์เลือกประธานาธิบดี

ตั้งแต่ 'จอร์จ วอร์ชิงตัน' เข้ามารับตำแหน่งเป็นประธานาธิบดีคนแรกในปีค.ศ. 1787 (พ.ศ. 2330) การเลือกตั้งได้ถูกปฎิบัติมาอย่างราบรื่น เนื่องจากเหล่าผู้แทนเสียงทำหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์และผู้เข้าชิงตำแหน่งยอมรับผลโดยสดุดี การผลัดเปลี่ยนประธานาธิบดีมีแต่ความสงบและเคารพซึ่งกันและกัน แต่แล้วการเลือกตั้งในปี 2020 (พ.ศ. 2563) ก็เผยช่องโหว่ของประชาธิปไตยของสหรัฐอเมริกา

ตั้งแต่ 'โดนัลด์ ทรัมป์' ลงสมัครประธานาธิบดีในปี 2016 (พ.ศ. 2559) เขาได้ประกาศเป็นศัตรูกับเหล่าสื่อใหญ่ของประเทศ โดยกล่าวหาว่าพวกสื่อเสนอข่าวเท็จ (fake news) เกี่ยวกับเขา และโปรโมตสื่อที่สนับสนุนเขาว่าเป็นสื่อที่น่าเชื่อถือ ประชาชนที่ชอบทรัมป์จึงไม่เชื่อสื่อที่เคยเป็นหน่วยข้อมูลของประเทศ แต่ไปเสพสื่อที่เสนอข่าวเอาใจผู้นำของตนโดยไม่ใช้วิจารณญานแยกแยะข้อเท็จจริง จนกระทั่งถึงขั้นป่วยหรือตายเพราะไปดื่มน้ำยาซักผ้าขาวป้องกันโควิด เพราะในขณะที่ทรัมป์แถลงข่าวเกี่ยวกับโรคระบาด เขาเอ่ยว่าน้ำยาซักผ้าขาวมีประสิทธิภาพฆ่าเชื้อไวรัสได้ 

ทรัมป์มองเห็นความเชื่อในประชาชนที่มีต่อคำพูดของเขา เขาจึงเริ่มหยอดว่าจะมีการโกงเลือกตั้งในปลายปีแน่นอน ทั้งๆ ที่ไม่มีหลักฐานมาอ้าอิง หลังจากที่เขาพ่ายแพ้คะแนนเสียงที่โหวตเลือก 'โจ ไบเดน' เขาก็ไม่ยอมรับความจริง และไม่ยอมลงจากตำแหน่ง ยังอ้างว่าเขาถูกโกง คณะทนายของเขาฟ้องศาลกว่า 60 ครั้ง แต่ทุกศาลตัดสินว่าการเลือกตั้งเป็นไปด้วยความยุติธรรม 

นอกจากนั้นเขายังพยายามทุกวิถีทางเพื่อให้เขาได้รับชัยชนะ เช่น แต่งตั้งผู้แทนเสียงตัวปลอมไปลงเสียงให้เขาในที่ๆ เขาแพ้ คิดหาทางจะประกาศกฎอัยการศึกเพื่อล้มผลการเลือกตั้ง ปลุกระดมประชาชนที่สนับสนุนเขาเพื่อก่อการร้ายในสภาคองเกรสในวันที่ผู้แทนราษฏรและวุฒิสมาชิกลงเสียงยอมรับผลเลือกตั้ง จนกระทั่งเกือบสองปีที่ผ่านมา ทรัมป์ยังยืนยันว่าเขาคือประธานาธิบดีที่ถูกโกง พรรคการเมืองของเขายังได้วางแผนจำกัดเสียงของชนกลุ่มน้อยที่เป็นฐานเสียงสนับสนุนไบเดนในการเลือกตั้งอีกสองปีในอนาคต

สิ่งที่เกิดขึ้นมาในการเลือกตั้งครั้งสุดท้ายในสหรัฐฯ แสดงให้โลกรู้ว่าไม่มีการปกครองแบบไหนที่จะสมบูรณ์ถ้าผู้นำไม่มีจรรยาบรรณ นี่น่ะหรือคือประชาธิปไตยที่คนไทยต้องการ ลองคิดวิเคราะห์ดูก็คงจะได้คำตอบกระจ่างชัด

ดร.ชัยวุฒิ จิตต์กุศล
อักษรจรัสรุ่นที่ 55 ปัจจุบันเป็น Senior Lecturer ที่ University of Massachusetts, Boston สอนเฉพาะวิชาภาษาสเปน