โจ ไบเดน ประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกา ได้กล่าวออกสื่อเป็นครั้งแรกว่า การใช้กำลังทหารรุกรานยูเครนของรัสเซียเป็นความผิดร้ายแรงถึงระดับ "การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์"

โดยไบเดนให้สัมภาษณ์ว่า "ใช่ครับ! ผมเรียกมันว่าเป็นการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ เพราะสิ่งที่ปูตินทำลงไป มันชัดเจนขึ้นเรื่อยๆ ว่าเขาพยายามลบล้างความเป็นชาวยูเครน และมีหลักฐานเยอะมาก"

ไบเดนยังกล่าวอีกว่า "พวกเราได้ให้ทีมกฎหมายดำเนินการแล้วว่าสิ่งที่รัสเซียทำเข้าข่ายหรือไม่ แต่ในความเห็นของผม ผมแน่ใจว่ามันเป็นเช่นนั้น"

ก่อนหน้านี้ ไบเดนใช้คำว่า "อาชญากรสงคราม" เมื่อเอ่ยถึงปูติน กับปฏิบัติการทางทหารในยูเครนบ่อยครั้ง แต่มาครั้งนี้ ที่ไบเดนเปลี่ยนมาใช้คำว่า "ฆ่าล้างเผ่าพันธุ์" ที่ถือเป็นข้อกล่าวหาที่รุนแรงที่สุด

ซึ่งข้อหา "การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์" โวโลดิมีร์ เซเลนสกี้ ผู้นำยูเครนเคยใช้มาก่อน หลังจากที่เข้าไปสำรวจความเสียหายในเมืองบูชา (Bucha) หลังทหารรัสเซียถอนกำลังออกไป และพบผู้เสียชีวิตจำนวนมากภายในเมือง โจ ไบเดน จึงให้ผู้นำยูเครนรวบรวมหลักฐานมาประกอบสำนวนในการฟ้องร้องปูตินที่ศาลโลก

ถึงแม้โจ ไบเดน ได้ออกมาเปิดหน้าแล้วว่าจะผลักดันให้มีการดำเนินคดีปูตินถึงข้อหาสูงสุด แต่ด้านวลาดิมีร์ ปูติน ก็ได้แถลงออกสื่อครั้งแรกในรอบหลายสัปดาห์เช่นกันว่า รัสเซียจะยังคงเดินหน้าปฏิบัติการทางทหารในยูเครนต่อไปอย่างเป็นจังหวะ และใจเย็น และเชื่อมั่นว่ากองทัพรัสเซียจะสามารถบรรลุเป้าหมายอย่างแน่นอน

ทั้งนี้ ข้อหาเรื่อง "การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์" ก็ยังมีข้อถกเถียงอย่างมากในเรื่องการตีความ ซึ่งนิยามของการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์มีระบุในที่ประชุมเรื่องการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ขององค์การสหประชาชาติเมื่อเดือน ธันวาคม 1948 ไว้ว่าเป็นการกระทำที่มีเป้าหมายเพื่อทำลายล้างกลุ่มชนชาติ ชาติพันธุ์ เชื้อชาติ หรือศาสนา ให้สูญสิ้นไปทั้งหมด

ซึ่งการกระทำดังกล่าวนี้ครอบคลุมถึง การสังหารกลุ่มเป้าหมาย การทำร้ายจนได้รับบาดเจ็บทั้งร่างกาย และจิตใจ การขู่เอาชีวิต การบังคับคุมกำเนิด หรือพรากเด็กจากครอบครัวเพื่อกลายเป็นสมาชิกของคนอีกกลุ่มหนึ่ง

แต่คำจำกัดความเหล่านี้ก็ยังเป็นที่ถกเถียงกันว่า อาจจะยังแคบเกินไป นำไปประยุกต์ใช้ได้ยาก หรือไม่ก็ถูกนำไปอ้างใช้จนเกร่อ ซึ่งลดทอนคุณค่าของข้อกฎหมายนี้

สำหรับประเทศที่ถูกฟ้องร้องดำเนินคดีเรื่องการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ล่าสุด คือรัฐบาลพม่าที่ได้ใช้กองทัพเข้ารุกรานไล่ที่ชาวโรฮิงญาในพม่า จนต้องอพยพหนีข้ามชายแดนไปบังกลาเทศหลายแสนคนเมื่อปี 2017 

นอกจากนี้เมื่อปี 2021 รัฐบาลสหรัฐฯ, แคนาดา และเนเธอร์แลนด์ พยายามที่จะผลักดันให้จีนถูกไต่สวนในข้อหาฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวมุสลิมอุยกูร์ ในมณฑลซินเจียง ด้วยการส่งชาวอุยกูร์เข้าค่ายฝึกอบรม ที่มีการทารุณกรรม ใช้แรงงาน บังคับคุมกำเนิด หรือเปลี่ยนศาสนา แต่รัฐบาลจีนได้ปฏิเสธทุกข้อกล่าวหา

มาครั้งนี้ จะถึงคราวปูตินที่จะโดนเล่นงานด้วยข้อหานี้ รับปี 2022 ด้วยหรือไม่? 

ก็ต้องมาตามติดยุทธศาสตร์ "ศาลโลกล้อมรัสเซีย" ของไบเดนกัน

---

เรื่อง: ยีนส์ อรุณรัตน์
อ้างอิง: Channel News Asia / BBC