ทุกครั้งที่มีการให้ความสำคัญเกี่ยวกับสัญลักษณ์ที่แสดงความเป็นชาติ คนบางกลุ่มจะหงุดหงิดและโจมตีกล่าวหาผู้ที่นิยมชมชอบสัญลักษณ์ต่างๆ ที่แสดงถึงความเป็นบ้านเกิดเมืองนอนของตนเองว่าเป็นพวกคลั่งชาติเสมอ

ทั้งที่สิ่งเหล่านี้คือเครื่องยึดเหนี่ยวสู่ความเป็นชาติ ให้ทุกคนรู้สึกเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวเพื่อสร้างประโยชน์ในสังคมไปในทิศทางเดียวกัน โดยทางสังคมวิทยาเรียกสิ่งนี้ว่า ‘Solidarity’ หรือความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ซึ่งถือเป็นเรื่องที่จำเป็นอย่างยิ่งในสังคมและในความเป็นประเทศ

นักวิชาการตาสว่างมีตรรกะว่า รัฐชาติเป็นเรื่องสมมุติ การที่คนไทยไม่เจริญส่วนหนึ่งมาจากความคลั่งชาติและสถาบัน จากนั้นก็ด่าทอทุกอย่างเกี่ยวกับชาติ ศาสนา และสถาบันกษัตริย์ โดยมั่นใจไปเองว่าการหยามหมิ่นรากเหง้าตัวเอง คือ ความก้าวหน้าแบบลิเบอรัล ที่ตลกมากที่สุด คือ ชนคนกลุ่มนี้มักอ้างอิงทำนองว่าประเทศที่พัฒนาแล้วอย่างอเมริกาไม่คลั่งชาติเด็ดขาด เพราะคิดเอาเองว่าประเทศเสรีประชาธิปไตยอย่างอเมริกาไม่มีเรื่องแบบนี้

อเมริกานั้นเหมือนเบ้าหลอมรวมชาติพันธุ์ เป็นแหล่งรวมวัฒนธรรมจับฉ่ายจากทั่วทุกมุมโลกมาตกคลั่กบนแผ่นดินเดียวกัน และสิ่งที่รวมใจอเมริกันทั้งปวงก็คือความเป็นชาติ โดยมีสัญลักษณ์ชัดเจนอย่างธงชาติอเมริกันนั่นแหละ

อยากเล่าว่า เด็กอเมริกันทุกคนต้องมายืนตาแป๋วทุกเช้าไม่ต่างไปจากนักเรียนไทย จากนั้นก็สาบานตนต่อธงชาติหรือที่เรียกว่า Pledge of Allegiance  ตามนี้...

“I pledge allegiance to the Flag 
of the United States of America, 
and to the Republic for which it stands, 
one Nation under God, indivisible, 
with liberty and justice for all.”
______________________________
"ข้าพเจ้าขอสาบานต่อธงชาติแห่งสหรัฐอเมริกาว่า
จะจงรักภักดีต่อสาธารณรัฐแห่งนี้
ที่ดำรงอยู่อย่างเป็นเอกภาพ
ภายใต้พระผู้เป็นเจ้าอันไม่อาจแบ่งแยก
ด้วยเสรีภาพและความยุติธรรมต่อส่วนรวม"

นักเรียนอเมริกันสมัยก่อน เวลาสาบานตนต้องเหยียดมือไปข้างหน้า แต่หลังสงครามโลก ชาวอเมริกันเห็นว่าท่าเหมือนกับฮิตเลอร์ ซึ่งเป็นที่เกลียดชังของเหล่ามะริกัน เลยเปลี่ยนมาเป็นท่ามือทาบอกแตะหัวใจแทน

การสาบานตนต่อธงชาตินี้ถือเป็นสิ่งที่นักเรียนในอเมริกาต้องปฎิบัติตามและถือเป็นเรื่องสำคัญในการสาบานตนเป็นพลเมืองอเมริกันเช่นกัน ผู้ที่จะใช้สัญชาติอเมริกันจะต้องกล่าวคำถวายสัตย์ปฏิญาณตน‬หรือ Pledge of Allegiance แบบเดียวกับนักเรียนทั้งหลาย จากนั้นก็โบกธงชาติอเมริกาที่ได้รับแจกมาและร้องเพลงชาติกันกระหึ่มต่อหน้าธงชาติ

ยังไม่พอเท่านั้น อเมริกายังมีวันเฉพาะที่เรียกว่า ‘วันธงชาติ’ อีกต่างหาก วันที่ 14 มิถุนายนของทุกปีคือวันธงชาติอเมริกา โดยเริ่มขึ้นในปีค.ศ. 1777 ถือเป็นวันก่อตั้งกองทัพอเมริกันด้วยเช่นกัน แม้จะไม่ถูกกำหนดให้เป็นวันหยุดประจำปี แต่ก็ถือว่าเป็นวันหยุดในบางรัฐ เช่น เพนซิลเวเนีย มีการเฉลิมฉลองและจุดพลุในวันนี้

ขอเล่าประสบการณ์ส่วนตัวอีกเรื่องหนึ่ง ในพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์อเมริกาที่สถาบันสมิธโซเนี่ยนในวอชิงตันดีซี อันเป็นแหล่งเก็บสมบัติของชาติที่เปิดให้ชมฟรี จะมีห้องเก็บธงชาติผืนสำคัญอันเป็นที่มาของเพลงชาติ ‘The Star Spangled Banner’

ห้องนั้นเป็นห้องมืดและห้ามถ่ายรูป มีเก้าอี้แถวยาวๆ ให้นั่งพัก เลยถือโอกาสสังเกตการณ์ไปในตัว จึงเห็นว่าอเมริกันทั้งหัวหงอกหัวดำ เมื่อเดินไปยืนหน้าธงชาติผืนนั้นต่างยกมือทาบหัวใจแล้วร้องเพลงชาติทันทีแบบไม่มีอาย บางคนร้องค่อยๆ บางคนก็ร้องเสียงดังอย่างภูมิใจ บางคนน้ำตาไหลพรากตอนร้องเพลง 

ภาพที่เห็นเบื้องหน้าสรุปได้ว่า ทุกประเทศล้วนภูมิใจในความเป็นชาติของตนทั้งสิ้น โดยเฉพาะประเทศต้นแบบที่บางกลุ่มยกย่อง

เรื่อง: เจริญขวัญ แพรกทอง บลาฮาสสกี้