South China Morning Post สำนักข่าวใหญ่ของฮ่องกงได้รายงานข่าวว่า ทางการจีนกำลังพิจารณานโยบายที่จะแบนชาวฮ่องกงผู้ถือพาสปอร์ตพิเศษสัญชาติอังกฤษ ที่เรียกว่า British National (Overseas) หรือ BN(O) พาสปอร์ต ไม่สามารถทำงานในหน่วยงานของรัฐบาล หรือดำรงตำแหน่งทางการเมือง รวมถึงอาจเพิกถอนสิทธิ์ในการลงคะแนนเลือกตั้งด้วย

มาตรการใหม่นี้ มีจุดประสงค์เพื่อตอบโต้รัฐบาลอังกฤษที่ได้เปิดโควต้าให้ชาวฮ่องกงผู้มีความประสงค์จะย้ายถิ่นฐานไปอยู่ที่อังกฤษได้ถึง 3 ล้านสิทธิ์ และกำลังจะเริ่มรับใบสมัครในวันที่ 31 มกราคม 2021 นี้แล้ว

และชาวฮ่องกงที่ได้รับสิทธิ์นั้น จะต้องเป็นผู้ที่ถือ BN(O) พาสปอร์ต ที่เป็นเหมือนเอกสารรับรองชาวฮ่องกงว่าเคยมีสถานะเป็นพลเมืองในเขตอาณานิคมอังกฤษมาก่อน

โดยมีขั้นตอนว่ารัฐบาลอังกฤษจะออกวีซ่าชั่วคราวให้ก่อน 1 ปี เรียนได้ ทำงานเต็มเวลาได้ หลังจากนั้นค่อยหาช่องทางไปยื่นขอเป็นพลเมืองอังกฤษได้ในภายหลัง

ข่าวนี้ทางรัฐบาลอังกฤษ โดยนายกรัฐมนตรีบอริส จอห์นสัน ออกมายืนยันด้วยตัวเองเมื่อช่วงเดือนมิถุนายน 2020 หลังจากที่มีข่าวว่าจีนได้ประกาศกฎหมายความมั่นคงใหม่บนเกาะฮ่องกง ที่ทางอังกฤษมองว่าผิดข้อตกลงที่จีนจะยอมให้ฮ่องกงปกครองแบบ 1 ประเทศ 2 ระบบ ต่อไปจนถึงปี 2047

ด้วยเงื่อนไขพิเศษของอังกฤษ ที่เปิดโอกาสให้ชาวฮ่องกงสามารถลี้ภัยไปอยู่ที่เกาะอังกฤษได้ จึงทำให้ชาวฮ่องกงที่เคยถือ BN(O) พาสปอร์ต แต่หมดอายุไปแล้ว หรือยังไม่เคยยื่นคำร้องของสถานะ BN(O) มาก่อนเลย แห่ไปต่อคิวที่สถานทูตอังกฤษ เพื่อขอพาสปอร์ต BN(O) กันยาวเหยียด และสร้างความไม่พอใจกับทางการจีนมานานแล้ว จึงมีข่าวว่าจีนอาจทำอะไรสักอย่างเพื่อตอบโต้นโยบายเปิดรับชาวฮ่องกงย้ายถิ่นของอังกฤษ

มาวันนี้ มีข่าวสะพัดมาจากสำนักข่าวใหญ่ในฮ่องกง ว่าทางจีนอาจจะใช้นโยบายที่จะบีบให้ชาวฮ่องกงต้องตัดสินใจเลือกข้างให้ชัดเจนไปเลยว่า หากจะไปอยู่กับอังกฤษก็ต้องทิ้งสิทธิพลเมืองในประเทศ เช่น การสมัครทำงานในหน่วยงานของรัฐ ดำรงสถานะทางการเมือง หรือแม้แต่การไปใช้สิทธิ์เลือกตั้ง

หลังจากที่มีข่าวนี้ออกมา ทางรัฐบาลจีนก็ยังไม่ได้ชี้แจง หรือตอบโต้ใด ๆ แต่ทั้งนี้ สส. ฝ่ายอนุรักษ์ที่โปรปักกิ่ง มีความเห็นว่า เป็นนโยบายที่เป็นไปไม่ได้ในทางปฏิบัติ และพาสปอร์ต BN(O) ก็มีมาตั้งนานแล้วและเป็นสิทธิ์ของชาวฮ่องกงทุกคนที่เกิดก่อนวันที่ 30 มิถุนายน 1997 ซึ่งเป็นวันสุดท้ายก่อนที่อังกฤษจะคืนเกาะฮ่องกงให้แก่จีนในวันที่ 1 กรกฎาคม 1997 สามารถถือครองได้

ส่วน แครี่ ลัม ผู้บริหารสูงสุดของเกาะฮ่องกงก็ออกมาปฏิเสธว่า ไม่เคยได้รับรายงานเรื่องนี้มาก่อน แต่ก็กล่าวว่าหากพบว่ามีฝ่ายใดที่มีเจตนาเบี่ยงเบนประเด็นจากสิ่งที่เคยตกลงกันไว้ อีกฝ่ายก็จำเป็นต้องออกมาตอบโต้

จากตัวเลขของทางการอังกฤษ เปิดเผยว่าในปี 2020 มีชาวฮ่องกงที่ถือ BN(O) พาสปอร์ตที่ยังใช้การได้จริงอยู่ประมาณ 350,000 เล่ม จากประชากรฮ่องกงผู้ที่มีสิทธิ์ยื่นคำร้องขอพาสปอร์ตพิเศษชนิดนี้กว่า 2.6 ล้านคน และเชื่อว่าจะมีชาวฮ่องกงนับล้านกลับมาขอ BN(O) พาสปอร์ตเพื่อลี้ภัยหนีไปอยู่อังกฤษ

แต่ถึงแม้จะได้ชื่อว่าเป็นพาสปอร์ตของพลเมืองอังกฤษ แต่สถานะของพาสปอร์ตนี้ไม่ได้ใกล้เคียงกับพาสปอร์ตของคนอังกฤษจริง ๆ แม้แต่น้อย เพราะให้สิทธิ์ชาวฮ่องกงเดินทางไปพำนักที่อังกฤษได้เพียงชั่วคราวแค่ 6 เดือนเท่านั้น ก่อนที่รัฐบาลของ บอริส จอห์นสัน เพิ่งจะมาขยายระยะเวลาให้เป็น 1 ปี และสามารถทำงานเต็มเวลาได้ ที่จะเป็นหนึ่งในเงื่อนไขที่สามารถยื่นขอเป็นพลเมืองอังกฤษได้ในเวลาต่อมา ซึ่งก็ต้องแล้วแต่คุณสมบัติ และโอกาสของแต่ละบุคคล ไม่ได้การันตีว่าจะได้เป็นพลเมืองทุกคน

แต่ก็มีบางส่วนแย้งว่า นโยบายจำกัดสิทธิ์ชาวฮ่องกงที่ถือ BN(O) พาสปอร์ต มีความละเอียดอ่อน และเป็นเหมือนบทลงโทษถึงกลุ่มคนที่ไม่สมควรได้รับ

เพราะหากมองว่า สำหรับกลุ่มชาวฮ่องกงที่ไม่มีใจจะอยู่ในระบอบของจีนแล้ว เขาคงไม่สนใจ ถ้ามีโอกาสแล้วยังไงก็ไปอยู่แล้ว และนโยบายนี้จะไม่มีผลอันใดเลยกับชาวฮ่องกงย้ายถิ่นเหล่านี้ แต่กับชาวฮ่องกงที่ยังอยู่ ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลว่าเลือกแล้วที่จะอยู่ หรือ อยู่เพราะเลือกไม่ได้ก็แล้วแต่ จะกลายเป็นผู้ที่โดนบีบหนักที่สุด ซึ่งก็ดูไม่ค่อยยุติธรรมเท่าไรเช่นกัน

---

แหล่งข่าว

https://www.scmp.com/news/hong-kong/politics/article/3117625/national-security-law-beijing-mulling-public-office-ban

https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/china-considers-banning-uk-passport-holders-from-office

https://www.bbc.com/news/uk-politics-53246899