ขึ้นชื่อว่าสงคราม หลายคนคงจะนึกถึงการใช้ความรุนแรง อาวุธ หรือกำลังเพื่อให้ได้มาซึ่งสิ่งที่คาดหวังหรือมุ่งหมาย แต่จริงๆ แล้วในการทำสงคราม สิ่งที่สำคัญมากกว่าอาวุธและขาดไม่ได้เลยคือ ‘สงครามจิตวิทยา’ (Psychological warfare) 

‘สงครามจิตวิทยา’ คือการทำสงครามที่ใช้ทฤษฎีทางด้านจิตวิทยาที่มุ่งเน้นให้เกิดผลกระทบต่อ ‘ความคิด’ และ ‘ความเชื่อ’ ของบุคคลและกลุ่มบุคคล โดยอาศัยการโฆษณาชวนเชื่อร่วมกับปฏิบัติการจิตวิทยา 

สงครามจิตวิทยานั้นสามารถทำได้ทั้งในยามสงบและยามสงคราม ทั้งฝ่ายข้าศึกและฝ่ายเดียวกัน รวมถึงฝ่ายเป็นกลาง ทั้งในด้านการเมืองและการทหาร ในระดับยุทธศาสตร์ ยุทธการ และระดับยุทธวิธี

เมื่อตอนสงครามโลกครั้งที่ ๒ ก็เช่นกัน ในสมรภูมิตะวันออก (เอเชีย-แปซิฟิก) สงครามจิตวิทยาที่กองทัพญี่ปุ่นนำมาใช้กับกองกำลังสัมพันธมิตรคือ ‘การโฆษณาชวนเชื่อทางวิทยุ’ โดยหญิงที่ใช้ภาษาอังกฤษ ซึ่งมีฉายาว่า ‘กุหลาบแห่งโตเกียว’ (Tokyo Rose) อันเป็นชื่อที่ทหารกำลังฝ่ายสัมพันธมิตรที่ปฏิบัติการในพื้นที่มหาสมุทรแปซิฟิกตอนใต้ระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง ใช้เรียกโฆษกหญิงโฆษณาชวนเชื่อของญี่ปุ่นที่พูดภาษาอังกฤษราว ๆ ๑๒ นาง

โฆษกหญิงโฆษณาชวนเชื่อของญี่ปุ่นมีเจตนาที่จะบ่อนทำลายขวัญและกำลังใจของกำลังฝ่ายสัมพันธมิตรที่ฟังการแพร่สัญญาณ โดยเน้นย้ำถึงความยากลำบากในการทำสงครามและความสูญเสียทางทหารที่เกิดขึ้นมากมาย ผู้ประกาศหญิงหลายคนดำเนินการโดยใช้นามแฝงที่แตกต่างกัน และกระจายเสียงในเมืองต่าง ๆ ทั่วดินแดนที่กองทัพจักรวรรดิญี่ปุ่นยึดครอง รวมถึง โตเกียว มะนิลา และเซี่ยงไฮ้ 

ทั้งนี้ ชื่อ ‘กุหลาบแห่งโตเกียว’ (Tokyo rose) ไม่เคยถูกใช้โดยฝ่ายญี่ปุ่นเลยแม้แต่ครั้งเดียว

‘กุหลาบแห่งโตเกียว’ (Tokyo rose) ปรากฏเป็นครั้งแรกในหนังสือพิมพ์ของสหรัฐอเมริกาในช่วงปี ค.ศ. 1943 ทหารอเมริกันในแปซิฟิกมักฟังการแพร่สัญญาณโฆษณาชวนเชื่อเพื่อรับทราบถึงผลของการปฏิบัติทางทหารของพวกตน โดยจับความหมายโดยนัย นอกเหนือจากการปฏิบัติแล้ว ยังมีการขวัญในหมู่ทหารอเมริกันว่า เรื่องที่กุหลาบแห่งโตเกียวนำเสนอ มักมีความแม่นยำอย่างน่ากลัว สามารถกล่าวถึง หน่วยทหารและกระทั่งชื่อของทหารบางคนได้ แม้ว่าเรื่องที่กุหลาบแห่งโตเกียวนำเสนอเหล่านี้ไม่เคยมีเอกสารพิสูจน์ เช่น บทและการแพร่สัญญาณที่ถูกบันทึกเอาไว้ 

Iva Ikuko Toguri D'Aquino (4 กรกฎาคม ค.ศ. 1917 – 26 กันยายน ค.ศ. 2006) เป็นนักจัดรายการและนักจัดรายการวิทยุชาวญี่ปุ่น-อเมริกัน ซึ่งเป็นสมาชิกคนหนึ่งของ ‘กุหลาบแห่งโตเกียว’ (Tokyo rose) ที่เป็นที่รู้จักมากที่สุด โดยร่วมจัดรายการวิทยุภาษาอังกฤษที่ส่งโดย Radio Tokyo ไปยังกองทหารสัมพันธมิตรในรายการวิทยุ The Zero Hour แม้ว่าเธอจะออกอากาศโดยใช้ชื่อ ‘Orphan Ann’ แต่ Iva Toguri ก็เป็นที่รู้จักในชื่อ ‘Tokyo Rose’ 

Iva Toguri เป็นพลเมืองอเมริกัน เกิดที่นครลอสแองเจลิส พ่อ-แม่ของเธอเป็นผู้อพยพชาวญี่ปุ่น จบการศึกษาจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย วิทยาเขตนครลอสแองเจลิส ในปี ค.ศ. 1940 ด้วยปริญญาตรีด้านสัตววิทยา 

ในวันที่ 5 กรกฎาคม ค.ศ. 1941 เธอต้องเดินทางไปญี่ปุ่นเพื่อเยี่ยมอาการป่วยของญาติ โดยพักอยู่กับครอบครัวของป้า ก่อนการโจมตีอ่าวเพิร์ลของกองทัพญี่ปุ่น กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ออกใบรับรองประจำตัวให้เธอ เพราะเธอไม่มีหนังสือเดินทาง และในเดือนสิงหาคมปีเดียวกัน Iva Toguri ได้ยื่นขอหนังสือเดินทางต่อรองกงสุลสหรัฐฯ ในญี่ปุ่น โดยระบุว่า เธอต้องการกลับบ้านในสหรัฐฯ 
 

คำขอของเธอถูกส่งต่อไปยังกระทรวงการต่างประเทศ และท้ายที่สุดเธอไม่สามารถเดินทางออกจากญี่ปุ่นได้เมื่อเกิดสงครามกับสหรัฐอเมริกา ทั้งยังไม่สามารถอยู่กับครอบครัวของป้าได้ เพราะเธอเป็นพลเมืองอเมริกัน ซ้ำร้ายเธอยังไม่สามารถรับความช่วยเหลือใด ๆ จากพ่อแม่ของเธอที่ถูกกักไว้ในค่ายกักกันชาวอเมริกันเชื้อสายญี่ปุ่นในมลรัฐแอริโซนาอีกด้วย และที่เจ็บปวดที่สุดคือหลังจากการโจมตีเพิร์ลฮาร์เบอร์ (7 ธันวาคม ค.ศ. 1941) กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ปฏิเสธที่จะรับรองการเป็นพลเมืองของเธออีก

เมื่อชีวิตดูมืดมิดและมาถึงทางตัด Iva Toguri จึงต้องจำใจยอมรับงานเป็นพนักงานพิมพ์ดีดชั่วคราวที่ Radio Tokyo (NHK) 

ต่อมาเธอได้รับคัดเลือกให้เป็นผู้ประกาศของ The Zero Hour รายการโฆษณาชวนเชื่อความยาว ๗๕ นาทีอย่างรวดเร็ว ซึ่งรายการนี้ประกอบด้วย เรื่องตลก รายงานข่าว และเพลงอเมริกันยอดนิยม 

เมื่อหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ สิ้นสุดลงในปี ค.ศ. 1945 เธอถูกกองทัพสหรัฐฯ ควบคุมตัวเป็นเวลาหนึ่งปี ก่อนที่เธอจะถูกปล่อยเนื่องจากขาดหลักฐาน เจ้าหน้าที่กระทรวงยุติธรรมเห็นพ้องต้องกันว่า การออกอากาศของเธอ ‘ไม่มีพิษมีภัย’

แต่เมื่อ Iva Toguri พยายามที่จะกลับไปยังสหรัฐอเมริกาจึงเกิดความโกลาหลขึ้น เนื่องจากสื่อมวลชนอเมริกันหลายสำนักมองว่า การออกอากาศในระหว่างสงครามของเธอในฐานะสมาชิกของ ‘Tokyo Rose’ ถือเป็นพฤติกรรมที่เป็นการกบฏต่อชาติ มีการกดดันให้มีการพิจารณาคดีใหม่อย่างไม่ลดละ จนทำให้สำนักงานสืบสวนกลางแห่งสหรัฐอเมริกา (FBI) ต้องต่ออายุการสอบสวนกิจกรรมในช่วงสงครามของ Iva Toguri ด้วยแปดข้อหาการกระทำอันเป็นกบฏต่อสหรัฐอเมริกา 

และผลการพิจารณาคดีของเธอในปี ค.ศ. 1949 เธอถูกตัดสินลงโทษหนึ่งคดี จำคุก ๑๐ ปี และกลายเป็นบุคคลที่เจ็ดในประวัติศาสตร์ของสหรัฐฯ ที่ถูกตัดสินว่า มีความผิดในข้อหากบฏ ในที่สุดถูกคุมขังหกปีจากโทษจำคุกสิบปี และถูกปล่อยตัวออกจากคุกในปี ค.ศ. 1956 

แต่อีกกว่า ๒๐ ปีต่อมา นักข่าวและเจ้าหน้าที่สืบสวนของรัฐบาลได้รวบรวมประวัติของความผิดปกติเข้ากับคำฟ้อง การพิจารณาคดี และการตัดสินลงโทษ รวมถึงคำสารภาพของพยานคนสำคัญที่ให้การเท็จในขั้นตอนต่าง ๆ ทำให้ Iva Toguri ได้รับอภัยโทษโดยสมบูรณ์และไม่มีเงื่อนไขอย่างเป็นทางการสำหรับบทบาทของเธอในสงครามจากประธานาธิบดี Gerald Ford ในปี ค.ศ. 1977 

จากการศึกษาที่ดำเนินการระหว่างปี ค.ศ. 1968 จากทหาร ๙๔ คนที่ถูกสัมภาษณ์ และจำได้ว่าเคยฟัง ขณะปฏิบัติการในแปซิฟิก 89% จำได้ว่าเป็น ‘โฆษณาชวนเชื่อ’ และน้อยกว่า 10% รู้สึกว่า ‘ขวัญเสีย’ จากรายการนี้ ทหาร 84% ชอบฟังเพราะคิดว่า ‘เป็นรายการบันเทิงที่ดี’ และ ทหารเหล่านั้นตั้งข้อสังเกตว่า “พวกเขาคิดว่า เธออยู่ข้างเขามาตลอด”

เครื่องบินทิ้งระเบิดแบบ B-29 ชื่อ Tokyo Rose

ในปี ค.ศ. 1974 นักข่าวที่ทำการสืบสวนสอบสวนเรื่องของเธอพบว่า พยานคนสำคัญบอกว่า พวกเขาถูกบังคับให้โกหกในระหว่างการให้การ โดยพวกเขาระบุว่า เจ้าหน้าที่ FBI ได้สอนพวกเขามานานกว่าสองเดือนเกี่ยวกับสิ่งที่พวกเขาควรที่จะต้องพูดบนบัลลังก์ศาลอัฒจันทร์ และพวกเขาถูกข่มขู่ว่า จะถูกดำเนินคดีกบฏด้วย หากพวกเขาไม่ให้ความร่วมมือ

Iva Toguri กับ Felipe D'Aquino สามีชาวโปรตุเกสเชื้อสายญี่ปุ่น

ในเดือนเมษายน ค.ศ. 1945 Iva Toguri แต่งงานกับ Felipe D'Aquino ชาวโปรตุเกสเชื้อสายญี่ปุ่นที่เธอพบที่สถานีวิทยุ และกลายเป็น Iva Toguri D'Aquino ต่อมาในปี ค.ศ. 1990 เธอจำต้องหย่าขาดจากสามีอย่างไม่เต็มใจ อันเป็นผลมาจากการที่เขาถูกปฏิเสธไม่ให้เข้าประเทศสหรัฐอเมริกาซ้ำแล้วซ้ำเล่า  

เมื่อวันที่ 15 มกราคม ค.ศ. 2006 คณะกรรมการทหารผ่านศึกสงครามโลกครั้งที่สองได้มอบรางวัล Edward J. Herlihy Citizenship Award ประจำปีแก่ Iva Toguri โดยกล่าวถึง จิตวิญญาณที่ไม่ย่อท้อของเธอ ความภักดีต่อประเทศชาติ ตามที่นักเขียนชีวประวัติคนหนึ่งเล่าว่า Iva Toguri บอกว่า มันเป็นวันที่น่าจดจำที่สุดในชีวิตของเธอ 

Iva Toguri เสียชีวิตด้วยสาเหตุธรรมชาติในโรงพยาบาลแห่งหนึ่งในนครชิคาโกเมื่อวันที่ 26 กันยายน ค.ศ. 2006 ขณะอายุได้ ๙๐ ปี

วงร็อกกลุ่มแรก ๆ ที่ใช้ชื่อว่า Tokyo Rose ซึ่งก่อตั้งขึ้นในฤดูร้อนของปี ค.ศ. 1980

เรื่องราวของ ‘กุหลาบแห่งโตเกียว’ (Tokyo rose) มักถูกมาสะท้อนในหนังสือ ละคร และภาพยนตร์ที่ได้รับความนิยมมากมาย รวมทั้งวงร็อกกลุ่มแรก ๆ ที่ใช้ชื่อว่า Tokyo Rose ซึ่งก่อตั้งขึ้นในฤดูร้อนของปี ค.ศ. 1980 

นอกจากนั้นแล้ว Tokyo Rose ยังเป็นชื่อของวง emo/pop จากมลรัฐนิวเจอร์ซีย์อีกด้วย และในปีค.ศ. 2019 โรงละคร Burnt Lemon ได้นำละครเพลงเรื่อง Tokyo Rose ไปที่แสดงที่เทศกาล Edinburgh Fringe และ New Diorama Theatre และขยายการแสดงในปี ค.ศ. 2021 ในหลายเมืองของสหราชอาณาจักร