ระบบเกียรติยศ (Honor system)
ระบบแห่งความซื่อสัตย์และศักดิ์ศรี อันแสดงถึงตัวตนและคุณค่าของบุคคล
‘ระบบเกียรติยศ’ หรือระบบของความไว้วางใจซึ่งกันและกัน เป็นระบบแห่งความซื่อสัตย์ อันเป็นวิธีดำเนินการต่าง ๆ ของความพยายามบนพื้นฐานของความไว้วางใจ เกียรติ และความซื่อสัตย์
ระบบเกียรติยศยังเป็นระบบที่ให้อิสระจากการตรวจสอบ เฝ้าดู หรือจับตามองตามจารีตประเพณีด้วยความเข้าใจที่ว่า ผู้ที่ได้รับการปฏิบัติจากระบบนี้จะถูกผูกมัดด้วยเกียรติของตน ที่จะต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบ และจะไม่ใช้ความเชื่อใจที่มีไปในทิศทางที่ผิด
Thomas Jefferson
ประธานาธิบดีคนที่ 3 ของสหรัฐอเมริกา ถือเป็นหนึ่งในบิดาผู้ก่อตั้งสหรัฐฯ
ระบบเกียรติยศถูกนำมากล่าวถึงเป็นครั้งแรกในอเมริกาโดย ‘Thomas Jefferson’ ประธานาธิบดีคนที่ 3 ของสหรัฐอเมริกา ณ ‘College of William and Mary’ ซึ่งเป็นโรงเรียนเก่าของ Jefferson เอง
ในบางมหาวิทยาลัย ระบบเกียรติยศนิยมใช้ในการจัดการสอบโดยไม่มีผู้ควบคุม โดยทั่วไปแล้วนักเรียนจะถูกขอให้ลงนามในคำชี้แจงรหัสเกียรติยศที่ระบุว่า จะไม่โกงหรือใช้ทรัพยากรที่ไม่ได้รับอนุญาตในการทำข้อสอบ
นักศึกษาปีที่ 1 ของมหาวิทยาลัย Vanderbilt ปฏิญาณต่อรหัสเกียรติยศ
ตัวอย่างเช่น มหาวิทยาลัย Vanderbilt นักศึกษาที่ทำการสอบจะต้องลงนามและรวมคำปฏิญาณดังต่อไปนี้
“เพื่อเป็นเกียรติแก่ข้าพเจ้าในฐานะนักศึกษา ข้าพเจ้าไม่ได้ให้ หรือรับความช่วยเหลือในการสอบนี้”
นักศึกษาคนใดก็ตามที่ถูกจับได้ว่า ละเมิดรหัสเกียรติยศจะถูกส่งต่อไปยังสภาเกียรติยศ ซึ่งจะสอบสวนและกำหนดการลงโทษที่เหมาะสม ซึ่งมีตั้งแต่การไม่ผ่านหลักสูตรไปจนถึงการไล่ออกจากมหาวิทยาลัย
ป้ายจารึกแสดงถึงระบบเกียรติยศ ณ มหาวิทยาลัยแห่งเวอร์จิเนีย
‘มหาวิทยาลัยแห่งเวอร์จิเนีย’ นักศึกษาที่กำลังสอบจะต้องลงนามในคำปฏิญาณ ว่าจะไม่ให้หรือรับความช่วยเหลือ และมีบทลงโทษสำหรับการฝ่าฝืนรหัสเกียรติยศ คือ การไล่ออกจากมหาวิทยาลัย
‘มหาวิทยาลัย Texas A&M’ ยังมีระบบเกียรติยศ ซึ่งระบุว่า “Aggies (นักศึกษาของ ม.Texas A&M) จะไม่โกหก โกง หรือขโมย หรือยอมจำนนต่อผู้ที่ทำเช่นนั้น” ซึ่งแสดงไว้ที่จุดเริ่มต้นของการสอบทั้งหมด นักศึกษาคนใดที่ไม่ปฏิบัติตามรหัสจะถูกส่งต่อไปยังสภาเกียรติยศ เพื่อให้พวกเขาสามารถกำหนดความรุนแรงตามแต่ละกรณี และวิธีที่นักศึกษาควรถูกลงโทษหรือหากจำเป็นก็ให้ไล่ออก
นักศึกษาของมหาวิทยาลัยแห่งนอร์ธแคโรไลนา วิทยาเขต Chapel Hill ยังคงรักษาระบบเกียรติยศ โดยนักศึกษาจะต้องรักษาความซื่อตรงของมหาวิทยาลัย โดยให้คำมั่นว่าจะไม่โกง ขโมย หรือโกหก แตกต่างจากมหาวิทยาลัยแห่งเวอร์จิเนีย ระบบการให้เกียรติที่วิทยาเขต Chapel Hill อนุญาตให้มีการลงโทษที่แตกต่างกัน ตั้งแต่ภาคทัณฑ์ไปจนถึงการไล่ออก รหัสเกียรติยศแบบลงโทษเดียวมีอยู่ที่สถาบันการทหารเวอร์จิเนีย (VMI) ซึ่งพิธี ‘ตีกลองออก’ ยังคงดำเนินต่อไปเมื่อนักเรียนนายร้อยถูกไล่ออก
ระบบเกียรติยศถูกนำมาใช้ในธุรกิจเช่นกัน เครือซุปเปอร์มาร์เก็ตบางแห่ง อนุญาตให้ลูกค้าสแกนของชำของตนเองด้วยเครื่องอ่านบาร์โค้ดแบบพกพา ขณะวางสินค้าในรถเข็นของตนเอง ในขณะที่ระบบช่วยให้ลูกค้าสามารถใส่ของชำในถุงได้โดยไม่ต้องจ่ายเงิน และลูกค้าสามารถสุ่มตรวจสอบได้ ซุปเปอร์มาร์เก็ตที่เข้าร่วมได้รายงานว่า ระบบทดลองนี้ไม่ได้เพิ่มจำนวนการขโมยของในร้าน
ในบางประเทศ เกษตรกรทิ้งถุงผลิตผลข้างถนนนอกบ้าน โดยติดราคาไว้ให้ผู้สัญจรไปมาได้ซื้อด้วยการจ่ายเงิน โดยวางเงินสดไว้ในภาชนะ ในไอร์แลนด์ นิวซีแลนด์ ออสเตรเลีย และสหราชอาณาจักร เรียกสิ่งนี้ว่า ‘ระบบกล่องแห่งความซื่อสัตย์’ (The honesty box system) ในประเทศอื่น ๆ ร้านค้าไร้แคชเชียร์ขนาดเล็กเปิดดำเนินการอยู่ ซึ่งลูกค้าสามารถเข้าไปได้ รับสิ่งที่ต้องการ และชำระเงินในจุดชำระเงินไร้คน
ในระบบสาธารณสุข ช่วงการระบาดของ ‘COVID-19’ เนื่องจากผู้คนจำนวนมากที่ได้รับวัคซีนแล้ว ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคได้ออกคำแนะนำให้ผู้ที่ได้รับวัคซีนครบแล้ว ไม่ต้องสวมหน้ากากอนามัยอีกต่อไป หลายแห่งใช้ระบบเกียรติเพื่อเชื่อว่า ผู้ที่ไม่ได้รับการฉีดวัคซีนยังคงสวมหน้ากากอนามัย
มีข้อวิจารณ์เกี่ยวกับระบบเกียรติยศว่า ในการตัดสินใจจะปฏิบัติตามระบบเกียรติยศหรือไม่นั้น อาจเป็นเรื่องที่กลืนไม่เข้าคายไม่ออก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หากคนคนนั้นเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตนเหนือกว่าผลประโยชน์ของสถาบันที่พวกเขารับผิดชอบ สิ่งนี้สามารถนำไปสู่ผลกระทบเชิงลบในอนาคตต่อผลประโยชน์ส่วนตนของพวกเขา บ้างก็มีการวิพากษ์วิจารณ์ระบบการเกียรติยศว่า เป็นการส่งเสริมความเกียจคร้านและพฤติกรรมที่ไม่ดี บ้างก็เห็นว่า มันเป็นเรื่องความของขัดแย้งและเห็นต่างที่จะขอให้ผู้คนเชื่อฟังกฎหมาย หากกฎหมายไม่มีความชัดเจน
บ้านเรามีการนำระบบเกียรติยศมาใช้มากมายหลายมิติ อาทิ ระหว่างการระบาดของ COVID-19 มีการตั้ง ‘ตู้ปันสุข’ แจกจ่ายสิ่งของในหลาย ๆ สถานที่ ซึ่งมีทั้งคนที่ปฏิบัติตามระบบเกียรติยศ โดยหยิบเอาสิ่งของในตู้ไปใช้ตามความจำเป็น แต่หลาย ๆ คนก็กวาดข้าวของทีเดียวจนหมดตู้ เหตุการณ์แบบนี้ก็มีให้เห็นอยู่บ่อย ๆ
ในการสมัครงาน การสมัครเข้าสู่ตำแหน่งต่าง ๆ ทั้งทางอาชีพ การศึกษา การเมือง หรือทางสังคม ฯลฯ ของบ้านเรานั้น ได้มีการกำหนดคุณสมบัติของผู้สมัครเอาไว้อย่างชัดเจน แต่บ่อยครั้งที่การรับสมัครได้ยินยอมให้มีการสมัครโดยไม่มีการตรวจสอบคุณสมบัติของผู้สมัครอย่างละเอียดก่อน ด้วยความเชื่อใจและให้เกียรติ เพราะเชื่อว่า ผู้สมัครนั้นเป็นผู้ที่มีเกียรติ ศักดิ์ศรี และความซื่อสัตย์ เป็นไปตามระบบเกียรติยศ แต่ปรากฏว่ายังมีคนหลาย ๆ คนที่ไม่ปฏิบัติตาม เมื่อถูกตรวจสอบหรือความจริงปรากฏจนกลายเป็นข่าว กลับไม่ยอมรับความผิด อ้างเหตุผลข้าง ๆ คู ๆ เพียงเพื่อประโยชน์ของตนเอง ระบบเกียรติยศจึงใช้ได้เฉพาะสังคมที่ผู้คนเป็นคนดี มีคุณธรรม และมีศีลธรรมเท่านั้น
เรื่อง : ดร.ปุณกฤษ ลลิตธนมงคล
ที่ปรึกษาด้านการบริหารจัดการสมัยใหม่ อาจารย์พิเศษหลักสูตรปริญญาโทและเอก นักเล่าเรื่องมากมายในหลากหลายมิติ เป็นผู้ที่ชื่นชมสนใจในประวัติศาสตร์สงครามสมัยใหม่ตลอดจนอาวุธยุทโธปกรณ์ต่างๆ
