ช่วงนี้เป็นหนึ่งในช่วงที่ลงทุนยากมากในตลาดหุ้นไทยค่ะ แถมหุ้นหลายตัวยังลงไปทำราคาต่ำสุดในวันทั้งหุ้นไซส์ใหญ่ กลางเล็ก ก็โดนกันหมดค่ะ 

พอเราไปตามอ่านข่าวเราก็มักจะเห็นคำว่าหุ้นถูก Forced Sell อยู่หลายครั้ง ทั้งจากการที่เจ้าของบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์นำหุ้นตัวเองไปใช้เพื่อวางหลักประกันใน 'บัญชี Margin' รวมไปถึงมีการถูกบังคับขายในบัญชีนักลงทุนทั่วไป 

วันนี้เลยจะพาไปรู้จักค่ะว่า ‘Forced Sell’ คืออะไร? และส่งผลต่อราคาหุ้นตัวนั้น ๆ อย่างไรบ้างค่ะ

‘Forced Sell’ พูดง่าย ๆ ก็คือการถูก ‘บังคับขาย’ โดยบริษัทหลักทรัพย์จะทำการขายหลักทรัพย์ของลูกค้าโดยไม่ได้รับความยินยอม เพื่อนำเงินมาชำระหนี้ที่ลูกค้าค้างชำระ หรือเพื่อรักษาระดับความเสี่ยงให้อยู่ในเกณฑ์ที่กำหนดไว้

ในสถานการณ์ปกติเจ้าของบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์สามารถเอาหุ้นของตัวเองมาวางเป็นหลักประกัน เพื่อกู้เงินบางส่วนกับทางบริษัทหลักทรัพย์ได้ โดยเงินที่กู้ได้บริษัทสามารถเอาไปใช้เพื่อซื้อหลักทรัพย์อื่น, เอาไปซื้อหุ้นเพิ่มทุนของบริษัทตัวเอง, จองซื้อหุ้น IPO หรือกู้เพื่อเอาเงินไปใช้ในการทำธุรกิจได้ค่ะ เพราะในบางครั้งการกู้วิธีนี้ง่ายและสะดวกกว่าการกู้ธนาคาร ส่วนนักลงทุนทั่วไปก็มักจะเอาหลักทรัพย์ในบัญชีมาวางเป็นหลักประกันเพื่อกู้เงินไปซื้อหลักทรัพย์อื่น ๆ ค่ะ

ซึ่งเราจะเรียกบัญชีประเภทนี้ว่า บัญชี Margin โดยการกู้ผ่านบัญชี Margin นี้ นักลงทุนต้องจ่ายดอกเบี้ยให้กับบริษัทหลักทรัพย์เป็นค่าตอบแทนค่ะ และบริษัทหลักทรัพย์ก็จะมีฐานะเป็นเจ้าหนี้ของลูกค้ารายนั้นค่ะ

แต่ถ้าหากมูลค่าหลักประกันลดลง จนไม่เพียงพอต่อการค้ำประกันเงินกู้ บริษัทหลักทรัพย์จะส่ง Margin Call เพื่อให้เจ้าของบัญชีการดำเนินการบางอย่าง โดยอาจจะทำการเติมเงินเข้ามา หรือขายหลักทรัพย์บางส่วนออกเพื่อลดวงเงินกู้ และทำให้มูลค่าหลักประกันกลับไปอยู่ในระดับที่กำหนด และความเสี่ยงก็กลับไปอยู่ในเกณฑ์ค่ะ 

แต่ถ้าเจ้าของบัญชีไม่ดำเนินอะไรภายในระยะเวลาที่กำหนด บริษัทหลักทรัพย์ก็มีสิทธิ์ที่จะบังคับขายหลักทรัพย์ในพอทของเจ้าของบัญชีออกมาเพื่อนำเงินมาชำระหนี้ ซึ่งวิธีนี้จะทำให้เจ้าของบัญชีขาดทุนอย่างหนักค่ะ เพราะการขายจะเป็นการขายที่ ณ ราคาในขณะนั้นเลย ซึ่งอาจจะต่ำกว่าราคาที่เจ้าของบัญชีอยากขาย และถ้าเป็นการขายเพื่อปิดสถานะด้วยหุ้นจำนวนมากก็จะยิ่งส่งผลให้ราคาหุ้นตัวนี้ตกลงอย่างรวดเร็ว แถมยังทำให้เจ้าของบัญชีถูกปรับลดความน่าเชื่อถือลงด้วยค่ะ

หลักเกณฑ์นี้ ก็ถูกนำมาใช้กับฝั่งที่คนขาย Short หุ้น (การทำกำไรในหุ้นขาลง) ด้วยเช่นกันค่ะ ถ้าลูกค้าทำการขาย Short หุ้นไว้ แล้วหุ้นตัวนั้นกลับวิ่งขึ้นสวนทางไปจากที่นักลงทุนคาดไว้ จนมูลค่าพอลดลงไปจนถึงระดับนึง ทางบริษัทหลักทรัพย์ก็สามารถทำการ Margin Call ในหุ้นตัวนั้น ๆ เพื่อให้ลูกค้าทำการเติมเงินหรือปิดสถานะบางส่วน และถ้าลูกค้าไม่ทำอะไรเลย ก็อาจจะโดน Forced Sell ได้เช่นเดียวกันค่ะ 

นอกจากนี้ถ้าการซื้อขายเป็นการซื้อขายที่ไม่ได้รับอนุญาต หรือ การกระทำที่ผิดกฎหมายก็อาจจะส่งผลให้ถูก Forced Sell ได้เช่นกันค่ะ