ครั้งนี้จะเล่าถึงอีกอาชีพที่น่าสนใจ ให้กับน้อง ๆ และผู้ปกครอง นั่นก็คือ นักดำน้ำอาชีพ/นักดำน้ำเชิงพาณิชย์ (Professional/Commercial diver)
แต่อาชีพนี้ไม่ค่อยเป็นที่รู้จัก เพราะโดยทั่วไปแล้วเรามักจะพบเห็นนักดำน้ำในไม่กี่รูปแบบ อาทินักดำน้ำเพื่อการสันทนาการ นักดำน้ำกู้ภัยของหน่วยงานหรือมูลนิธิต่าง ๆ นักดำน้ำภารกิจทางทหาร และนักดำน้ำภารกิจทางตำรวจ หรือนักดำน้ำถ่ายภาพ ฯลฯ

อันที่จริงแล้วยังมีอาชีพที่เกี่ยวกับการดำน้ำอีกมากมาย การดำน้ำเชิงพาณิชย์เป็นอาชีพที่น่าสนใจในหมู่คนรุ่นใหม่ยุคปัจจุบัน ถือเป็นการประยุกต์ใช้การดำน้ำอาชีพ โดยนักดำน้ำซึ่งประกอบอาชีพใต้น้ำเพื่อทำงานด้าน อุตสาหกรรม การก่อสร้าง วิศวกรรม การบำรุงรักษา หรือวัตถุประสงค์ทางการค้าอื่น ๆ ที่คล้ายคลึงกับงานที่ทำบนบก แต่ต้องทำในน้ำ อย่างเช่น แท่นขุดเจาะน้ำมัน นอกชายฝั่ง การกู้เรือ การดูแลสายเคเบิลสัญญาณใต้น้ำ และโครงสร้างการก่อสร้างใต้น้ำ รวมถึงโรงไฟฟ้า การตรวจสอบสะพาน โรงบำบัดน้ำเสีย ฯลฯ

งานในการดำน้ำเชิงพาณิชย์ ได้แก่ 
-    การสอนการดำน้ำเพื่อการสันทนาการ หรือเชิงพาณิชย์อื่น ๆ
-    การดำน้ำวิศวกรรมโยธาเพื่อสนับสนุนโครงการวิศวกรรมโยธา
-    การก่อสร้างใต้น้ำ – การก่อสร้างอุตสาหกรรมในสภาพแวดล้อมใต้น้ำ
-    การตรวจสอบ การทดสอบ และการซ่อมแซมในสภาพแวดล้อมใต้น้ำ
-    การดำน้ำใต้น้ำในสำรวจสภาพแวดล้อมที่เป็นมลพิษ
-    การดำน้ำในสภาพแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการสัมผัสกับสารกัมมันตรังสี (โรงงานไฟฟ้านิวเคลียร์)
-    การดำน้ำสำหรับงานบำรุงรักษาในระบบท่อระบายน้ำ
-    การดำน้ำสำรวจในแหล่งน้ำประปา-น้ำดื่ม
-    การดำน้ำกู้ภัยเกี่ยวข้องกับการกู้คืนยานพาหนะ สินค้า และโครงสร้าง ที่จมน้ำ
-    การดำน้ำที่เกี่ยวข้องกับการบำรุงรักษาและบำรุงรักษาเรือ
-    การดำน้ำเพื่อการเก็บข้อมูลวิจัยทางวิทยาศาสตร์ และสมุทรศาสตร์
-    การดำน้ำเพื่อโบราณคดีทางทะเล (การหาจุดจมของเรือโบราณและโบราณวัตถุ) 
-    การดำน้ำเพื่อการถ่ายภาพ/ภาพยนตร์ใต้น้ำ

คุณลักษณะของนักดำน้ำอาชีพในสาขาต่าง ๆ ต้องมีในสองมิติทั้งวิชาชีพสำหรับการทำงาน และความสามารถในการดำน้ำ กล่าวคือ การมีความรู้ ความสามารถ และประสบการณ์ในด้านวิชาชีพในการทำงานด้านนั้น ๆ ก่อน แล้วเรื่องต่อมาจึงเป็นเรื่องของความรู้ ความสามารถในการดำน้ำ การเข้าสู่วิชาชีพดำน้ำเชิงพาณิชย์ เริ่มจากการเรียนสายวิชาชีพที่เกี่ยวข้อง ช่างโยธาก่อสร้าง ช่างกล ช่างเชื่อม ฯลฯ ในวิทยาลัยวิชาชีพ หรือการเข้ารับราชการในกองทัพเรือหรือสำนักงานตำรวจแห่งชาติเพื่อเข้ารับการคัดเลือกให้เป็นนักดำน้ำของเหล่าทัพ 

จากนั้นก็เข้ารับการฝึกฝนในวิชาชีพเฉพาะที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะการเพิ่มพูนทักษะในการทำงานใต้น้ำ เพื่อให้เป็นไปตามคุณลักษณะของนักดำน้ำเชิงพาณิชย์ที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น สำหรับบ้านเรายังไม่มีสถานศึกษาที่ให้การฝึกฝนอบรมวิชาชีพเพื่อเป็นนักดำน้ำเชิงพาณิชย์ คงมีแต่เรียนสอนดำน้ำเพื่อการสันทนาการ และเพื่อภารกิจของหน่วยราชการเท่านั้น (กองทัพ ตำรวจ งานโบราณคดีใต้น้ำ ฯลฯ) เท่านั้น เพื่อให้เห็นภาพโดยรวมของงานนักดำน้ำอาชีพ/เชิงพาณิชย์ มายิ่งขึ้นขอกล่าวถึงยอดนิยมในการดำน้ำเชิงพาณิชย์ในสหรัฐฯ บางส่วน

งานนี้ที่ชัดเจนที่สุดคือ ครูสอนดำน้ำ ใช้เวลาทั้งวันไปกับเรือดำน้ำและสำรวจโลกใต้น้ำ อาจได้อาศัยอยู่ในสถานที่เขตร้อนที่สวยงาม หากเป็นหนึ่งในผู้โชคดี การเป็นครูสอนดำน้ำมาพร้อมกับความรับผิดชอบมากมาย ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่านักเรียนใช้เทคนิคที่ ถูกต้อง เหมาะสม และปลอดภัย นอกจากนี้ยังมาพร้อมกับการแนะนำและนำนักเรียนไปสู่การค้นพบใต้น้ำ 

โดยรวมแล้ว หากกำลังมองหางานที่ผสมผสานการสอนและการดำน้ำเข้าไว้ด้วยกัน นี่เป็นงานที่เหมาะมาก (รายได้เฉลี่ย : US$40,000 (1,350,000 บาท) ต่อปี) อาชีพนี้สามารถทำงานในบ้านเราได้ด้วยมีแหล่งดำน้ำและโรงเรียนสอนดำน้ำมากมาย หากมีประสบการณ์และทุนพอเพื่อทำธุรกิจก็สามารถเปิดโรงเรียนสอนดำน้ำ และบริษัทนำเที่ยวใต้น้ำได้เอง

ช่างภาพใต้น้ำ หากมีความสามารถพิเศษในการถ่ายภาพและรักที่จะดำน้ำ ช่างภาพใต้น้ำจะต้องถ่ายภาพและวิดีโอของสัตว์ทะเล แนวปะการัง ซากเรือ และถ้ำ ช่างภาพเหล่านี้อาจทำงานในอุตสาหกรรมแฟชั่นและการบริการเช่นกัน ถ่ายภาพนางแบบใต้น้ำและโฆษณาของโรงแรม รีสอร์ทต่าง ๆ แม้ว่างานหลักของช่างภาพอาจคือการถ่ายภาพ แต่ก็ต้องมีความเชี่ยวชาญในทักษะการแก้ไขเช่นกัน ต้องสามารถปรับ แสง สี และความท้าทายในการจัดฉากในการถ่ายภาพใต้น้ำด้วย 

การมีอาชีพเป็นช่างภาพใต้น้ำนั้นต้องมีคุณสมบัติที่เหมาะสมในการเป็นนักดำน้ำเพื่อทำงานนี้ เริ่มต้นที่การฝึกการดำน้ำในระดับต่าง ๆ สามารถเรียนรู้จนถึงหลักสูตรก้าวหน้าขั้นสูงได้สูงเท่าที่ต้องการ มีหลักสูตรการถ่ายภาพใต้น้ำสำหรับผู้ที่สนใจเรียนรู้เพิ่มเติม (รายได้เฉลี่ย : $47,500 (1,600,000 บาท) ต่อปี) อาชีพนี้ในบ้านเรายังคงมีโอกาสในอนาคต ด้วยยังมีแหล่งดำน้ำมากมาย และน่าจะอีกหลายแหล่งที่ยังค้นไม่พบ

นักดำน้ำงมเก็บลูกกอล์ฟ ตัวเลือกนี้ไม่ใช่ตัวเลือกที่ผู้คนมักนึกถึง แต่ถูกต้องตามกฎหมายหากมีเอกสารที่ถูกต้อง หากประสบการณ์ในการดำน้ำคือน้ำใสๆ อุ่นๆ นี่อาจไม่ใช่งานที่เหมาะนัก เพราะส่วนใหญ่นักดำน้ำงมเก็บลูกกอล์ฟจะดำน้ำที่อาจะปนเปื้อนจากยาฆ่าแมลงและสารเคมีอื่น ๆ แหล่งน้ำเหล่านี้มักจะมีสัตว์อันตราย เช่น จระเข้ และงู เศษซากต้นไม้ล้ม กิ่งไม้ ขยะอันตราย เช่น เศษแก้ว และลวดหนาม และทัศนวิสัยในการมองต่ำถึงศูนย์ด้วยความขุ่นของน้ำ 

จากปัจจัยเหล่านี้ จึงต้องมีความมั่นใจอย่างยิ่งในความสามารถในฐานะนักดำน้ำ และรู้จักทักษะการช่วยเหลือตนเองด้วย งานนี้ต้องการใบรับรองนักดำน้ำขั้นสูงเนื่องจากทัศนวิสัยต่ำหรือมองไม่เห็นในสระน้ำของสนามกอล์ฟ นักประดาน้ำอาจต้องใช้ชุดดำน้ำแบบเต็มตัว และหน้ากากแบบเต็มหน้าด้วยสภาพของของแหล่งน้ำที่ต้องดำ (รายได้เฉลี่ย : US$45,500 (1,540,000 บาท) ต่อปี) บ้านเราพอมีให้เห็นอยู่บ้าง แต่ปริมาณของงานนี้อาจไม่ได้มีมากมายจนคุ้มที่จะทำเหมือนในสหรัฐฯ 

นักดำน้ำเชิงพาณิชย์ งานนี้เป็นงานที่ทำรายได้ประจำสูงสุดในอาชีพนักดำน้ำ เพราะเป็นงานที่มีความเสี่ยงมากมาย นอกจากนี้ยังแตกต่างกันไปในแต่ละงานอย่างสุดขั้ว การดำน้ำเชิงพาณิชย์นั้นเป็นสาขาอาชีพที่กว้างมากตั้งแต่การตรวจสอบใต้น้ำไปจนถึงงานที่เกี่ยวข้องกับวัตถุมีพิษและเป็นอันตราย (HAZMAT) การดำน้ำเพื่อการพาณิชย์ หมายถึง การทำงานใต้ผิวน้ำ ปฏิบัติงานต่างๆ เช่น การซ่อมแซม การถอด หรือการติดตั้งอุปกรณ์ใต้น้ำ นักดำน้ำเชิงพาณิชย์ต้องใช้เครื่องมือไฟฟ้าและเครื่องมือมือเพื่อทำการทดสอบ/ทดลอง และขุดเจาะวัตถุใต้น้ำ 

โดยปกติแล้วจะมีปัจจัยสี่ประการในการพิจารณาเงินเดือนของนักดำน้ำเชิงพาณิชย์ ซึ่งรวมถึง : ประสบการณ์นักดำน้ำ นายจ้าง สถานที่ และความลึกของการดำน้ำ การดำน้ำเชิงพาณิชย์ไม่ได้ถูกจำกัดด้วยสถานที่ แต่บ่อยครั้งที่จะต้องทำงาน 4 - 8 สัปดาห์ในพื้นที่ทำงาน และมีเวลา 10 วัน - 4 สัปดาห์เพื่อคลายการบีบอัดและผ่อนคลาย อาชีพนี้เป็นอาชีพที่ต้องการการมีความรู้เฉพาะทางมาก (รายได้เฉลี่ย : US$74,500 (2,525,000 บาท) ต่อปี) เช่นที่เล่ามาข้างต้นว่า บ้านเรายังไม่มีสถานศึกษาวิชาชีพใต้น้ำโดยเฉพาะ จะมีแต่ของกองทัพเรือ และตำรวจ ประเทศที่มีสถานศึกษาวิชาชีพใต้น้ำโดยเฉพาะใกล้ที่สุดที่มีคือ สิงคโปร์ งานทำงานใต้น้ำยังคงเป็นที่ต้องการต่อไปจนอนาคต

นักโบราณคดีทางทะเล หากสนใจในเรื่องซากเรืออับ การหาโบราณวัตถุใต้น้ำ การค้นหาขุมทรัพย์ที่จมอยู่ งานโบราณคดีทางทะเลอาจเป็นงานที่เหมาะ เพราะงานคือ การศึกษาพื้นมหาสมุทรเพื่อค้นหาซากเรืออับปาง และบางแหล่งอาจมีซากศพมนุษย์ ซึ่งมีมูลค่าเป็นตัวเงิน โดยทำหน้าที่จัดเก็บฐานข้อมูลของเรืออับปางในพื้นที่ค้นพบ และปรับปรุงข้อมูลเป็นประจำเพื่อให้แน่ใจว่า จะไม่มีพวกลักลอบขโมยจะไม่รบกวนพื้นที่ค้นพบซากเรืออับปาง นักโบราณคดีทางทะเลยังเป็นคนที่ถูกเรียกเมื่อมีคนต้องการสร้างสิ่งก่อสร้างบางสิ่งในมหาสมุทรที่อาจทำลายพื้นมหาสมุทร 

ด้วยการตรวจสอบพื้นที่ค้นพบเพื่อให้แน่ใจว่าพื้นที่นั้นสามารถที่จะก่อสร้างได้ และไม่มีซากโบราณวัตถุอื่น ๆ ที่จะได้รับผลกระทบ โดยรวมแล้ว งานคือการอนุรักษ์โบราณวัตถุและโบราณสถานใต้น้ำและปกป้องสัตว์น้ำในท้องถิ่น ต้องมีใบรับรองเฉพาะในการดำสำรวจซากเรืออับปางได้ จะต้องใช้ทุ่นลอยน้ำขั้นสูง และไนตรอกซ์สำหรับการดำน้ำที่นานขึ้น (รายได้เฉลี่ย : US$55,500 (1,880,000 บาท) ต่อปี) ในบ้านเราเป็นข้าราชการรายได้ย่อมน้อยกว่าในสหรัฐฯ

นักประดาน้ำความปลอดภัยสาธารณะ งานเกี่ยวข้องกับอุบัติเหตุและที่เกิดเหตุในตามแหล่งน้ำต่าง ๆ มีการฝึกอบรมการดำน้ำเฉพาะสำหรับเจ้าหน้าที่บังคับใช้กฎหมาย นักดำน้ำเหล่านี้เรียกว่า นักดำน้ำเพื่อความปลอดภัยสาธารณะ สามารถดำน้ำในแหล่งน้ำต่าง ๆ เพื่อช่วยเหลือผู้คนหรือกู้เก็บหลักฐานในอุบัติเหตุและในที่เกิดเหตุอาชญากรรม 

บ่อยครั้งนักดำน้ำเหล่านี้ต้องเผชิญกับสภาพการดำน้ำที่เป็นอันตรายโดยแทบไม่มีทัศนวิสัยการมองเห็นเลย การดำน้ำเพื่อความปลอดภัยสาธารณะต้องมีการฝึกอบรมที่เข้มข้นมาก ต้องเตรียมพร้อมที่จะเห็นสิ่งต่าง ๆ ที่ไม่เพียง แต่น่ากลัว แต่ยังทำให้จิตใจห่อเหี่ยว เศร้าหมองได้ด้วย รายได้เฉลี่ย : US$45,500 (1,540,000 บาท) ต่อปี)) ในบ้านเราเป็นข้าราชการรายได้ย่อมน้อยกว่าในสหรัฐฯ

การดำน้ำอาจเป็นกิจกรรมที่คุ้มค่าอย่างยิ่งในการพักผ่อนหย่อนใจ แต่ถ้ายังไม่ชอบจริงๆ ก็ไม่จำต้องพิจารณาเป็นอาชีพ อาชีพทุกอาชีพรวมทั้งอาชีพนักดำน้ำเชิงพาณิชย์มีความเสี่ยง แต่อาชีพนี้มีความเสี่ยงสูงกว่า จึงต้องพร้อมทั้งร่างกาย จิตใจ และความรู้ ความสามารถ ความมีสติ ไม่ประมาท ตลอดเวลาที่ทำงาน แน่นอนที่สุดคือ ผลตอบแทนก็ย่อมเป็นไปตามแต่ความยากง่ายของงานดังที่ได้เล่ามา

เรื่อง: ครูประเสริฐ ปานเพชร (พี่โดมธรรม) ครูสอนประจำ ณ  โรงเรียนพระหฤทัยคอนแวนต์ เขตคลองเตย กรุงเทพฯ