พูดชื่อ ‘คลองดำเนินสะดวก’ สำหรับคนไทยถือเป็นสถานที่อันคุ้นเคย และเคยเดินทางไปเยี่ยมชมกันมากมาย โดยวันนี้เมื่อ 153 ปีก่อน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงทำพิธีเปิดใช้ ‘คลองดำเนินสะดวก’ เป็นครั้งแรก
คลองดำเนินสะดวก เป็นคลองที่เชื่อมระหว่าง แม่น้ำท่าจีน และ แม่น้ำแม่กลอง เข้าด้วยกัน จุดเริ่มต้นของคลองแห่งนี้ เริ่มขึ้นเมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชดำริเห็นว่า การคมนาคมที่ไปมาระหว่างพระนครกับสมุทรสาคร ที่มีคลองภาษีเจริญเป็นเส้นทางการสัญจรนั้นมีความสะดวก แต่ถ้ามีคลองระหว่างพระนคร สมุทรสงคราม และราชบุรี เชื่อมถึงกัน จะทำให้การเดินทางสะดวกยิ่งขึ้น
ต่อมา จึงโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) พระสมุหกลาโหม ณ ขณะนั้น เป็นผู้อำนวยการขุดคลอง โดยขุดเชื่อมจากแม่น้ำท่าจีน เริ่มจากปากคลองบางยาง ตำบลบางยาง อำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร ไปจนถึงแม่น้ำแม่กลอง ตำบลบางนกแขวก อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม
การดำเนินงานครั้งนี้ ใช้งบประมาณราว 1,400 ชั่ง หรือคิดเป็นเงิน 112,000 บาท จนเมื่อขุดคลองสำเร็จ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงเห็นว่าเป็นคลองที่มีเส้นตรง ได้รับความสะดวกในการสัญจร จึงพระราชทานนามคลองที่ขุดใหม่นี้ว่า ‘คลองดำเนินสะดวก’ และได้ทำพิธีเปิดใช้คลองนี้ เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ.2411
กาลเวลาผ่านมา คลองดำเนินสะดวก กลายเป็นเส้นทางหลักที่สำคัญของชาวบ้าน โดยมีคลองซอยแยกย่อยออกไปมากกว่า 200 สาย มากไปกว่านั้น ยังเกิดตลาดน้ำดำเนินสะดวก แหล่งทำมาค้าขายของผู้คนในละแวกดังกล่าว จนต่อมากลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญ ที่มีผู้มาเยือนมากมาย นอกจากนี้ ตลอดเส้นทางคลองดำเนินสะดวก ยังเต็มไปด้วยวิถีชุมชนเก่าแก่ วัดวาอาราม และโบราณสถานที่ควรค่าแก่การศึกษา จึงถือได้ว่า คลองดำเนินสะดวก เป็นคลองอีกหนึ่งแห่งที่มีความสำคัญต่อวิถีชีวิตคนไทยมาอย่างยาวนาน